Irango fundamentalismoaren aurkako emakumeen erresistentzia, batez ere kanpoko herrialdeetatik egin da diktadura saihesteko, baina barrutik ere bultzatu da. Emakumeen borroka eta gizarte-ondoeza daude erregimena kolokan jarri duten protesten atzean.
Kanpoko aurkakotasuna, batez ere, sare sozialen bidez antolatu da. Iranen barruan, ‘Big brother’en parekoa den Moralaren Poliziaren kontrako estrategia sofistikatu eta imajinatiboagoa behar izan da.
Azken hau ikertu du Azadeh Akbari Twenteko Unibertsitateko (Herbehereak) irakasleak eta ‘Irango polizia moralaren aurkako kartografia eta ibilaldi digitalizatua’ izeneko dokumentuan jarri ditu aurkikuntzak.
‘hiyab’-a Irango emakumeek iraultzaren ondoren galdu zuten askatasun legaletako bat baino ez da
Akbarik azaltzen du derrigorrezko ‘hiyab’-a Irango emakumeek iraultzaren ondoren galdu zuten askatasun legaletako bat baino ez dela. “Familia Aurrerakoiaren legea 1979ko iraultzaren ondoren deuseztatu zen lehen legeetako bat izan zen, emakumeak hezkuntzarako, lanerako eta bidaietarako eskubiderik gabe utzi zuena. Beste lege patriarkal batzuek debekatu egin zieten emakumeei maskulinotzat jotzen ziren lanbideetan lan egitea, hala nola epaile, pilotu, presidente eta abar”, zehaztu du.
Zapiaren kontrako erresistentzia
Derrigorrezko ‘hiyab’aren aurkako erresistentzia Irango 1979ko iraultzaren ondorengo lehen hilabete haietatik dator. Hasiera batean ikuspegi legala, politikoa eta eskubideetan oinarritua bazuen ere, manifestazioen errepresio bortitzaren eta ekintzaile politikoen atxiloketa, tortura eta exekuzioaren ondoren, borroka eguneroko erresistentzia-ekintza egin zen, belo desegokia nahita erabiltzean zentratua: makillatzea, ilea kanpoan uztea, arropa motza edo estua eramatea, etab.
Horren erantzuna espazioaren kontrola izan zen. Hiri handietan trafikoa zelatatzeko kamarak biderkatu egin dira. Eta grabazioak poliziak eta segurtasun-indarrek epailearen eskariz soilik eskura zitzaketela iragarri bazen ere, “2015ean jakinarazi zen matxinadari aurre egiteko agindua duten Polizia Indar Berezien kuartel nagusira bidaltzen dituztela artxiboak”, dio Akbarik.
Hiyab-a kontrolatzeko metodorik ezin aproposagoa aurkitu zuten, eta 2017ko ekainaz geroztik, gidatzen ari diren bitartean ilea behar bezala estaltzen ez duten emakumeak legez prozesatzen dituzte eta haien autoak konfiskatu egiten dituzte. Kontrolaren ondorioz, urte horretan bertan idatziz, 207.000 emakume beren jokaera zuzentzera konprometitu ziren eta 18.000 tribunaletara bidali zituzten.
Nazioarteko gaitzespena
Beste iniziatiba bat ‘asteazken zuriak’ izan da. Espazio publikoetan zapirik gabe paseatzera, grabatzera eta sare sozialetara igotzera animatzen du. “Bideoek eztabaida nazional sutsuak eragin dituzte, parte-hartzaile anonimoen kopurua egunez egun hazten ari zen bitartean”.
Twenteko Unibertsitateko ikerlariaren iritzian, “argitalpenen azterketa tematikoak, beste aktibismo-modu batzuekiko interkonexio handia izateaz gain, sistema politiko antidemokratikoen aurkako jarrera nabarmena ere erakusten du”.
Irango moralaren poliziaren esku izan den Masha Amini kurduaren heriotzak istiluak eragin ditu Iranen eta beste herrialde batzuetan. Protestak ugaltzen diren heinean errepresioa ere indartu egin da.
Afganistango emakumeek ere protesta solidarioak antolatu dituzte eta poliziek tiroka erreprimitu dituzte.
Matxinadek aurrera jarraitzen dute. Estatu espainiarreko gobernuak errepresioa gaitzetsi du. NBEk ere egin zuen eta Europar Batasuna aiatolen erregimena zigortzea aztertzen ari da.
