Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Departamentuak, Aranzadi Zientzia Elkartearekin lankidetzan, ‘Emakume arkeologoak Gipuzkoan’ erakusketa aurkeztu du. Irungo Oiasso Museoan egongo da ikusgai 2024ko martxoaren 31ra arte. Jarduerari laguntzeko, askotarikoa eta ibiltaria izango den jardueren programa bat aurreikusi da.
Erakusketak lurraldeko ikerketa arkeologikoetan emakumeek duten garrantzia azpimarratu nahi du, eta azalpen-paneletan zehazten du nola gauzatu den arkeologiaren sektore estrategikoetan sartzeko, erabat integratzeko eta lider izateko prozesua. Gainera, aukera “bakar eta aparteko” honetan emakumeek aurkitutako objektu arkeologiko ugari ikus daitezke.
Ibilbidea 1903an hasten da, Alfontso XIII.a erregeak Aizpitarteko (Errenteria) haitzuloetako indusketetara egin zuen bisitaren harira. Argazki batean, lantaldean hainbat emakume ageri dira. Pixkakana, emakumeen presentzia garrantzia hartzen hasten da ikerketetan, María Luisa Aranzadik eta Pilar Sansineneak erakusten duten bezala, eta joan den mendeko 60ko hamarkadatik aurrera, izen handiko bi emakume arkeologok, ia ezezagunak beren herrialdean eta biak donostiarrak, berresten duten bezala: Ana María Muñoz, Historiaurreko lehen katedraduna, eta Lola Echaide, Soriako Torralba eta Ambrona aztarnategietan F. Clark Howellek eta Leslie Freemanek zuzendutako kanpainetako landa-arduraduna.
80ko hamarkadatik aurrera, emakumeak gero eta espazio garrantzitsuagoak konkistatzen joan ziren, baita ikerketan garrantzi handia erakutsi duten sektoreen buru izaten ere. Gaur egun, emakume arkeologoen belaunaldi berriek etorkizun oparoa eta gero eta espezializatuagoa irudikatzen laguntzen dute.
Gipuzkoako emakume arkeologoak izan ziren Espainian arkeologia profesionala garatzen lagundu zutenak
Goizane Álvarez Kulturako diputatuak azaldu zuenez, Gipuzkoako emakume arkeologoak izan ziren Espainian arkeologia profesionala garatzen lagundu zutenak, besteak beste. Hala ere, emakume arkeologo horien lana ez da oso ezaguna, nahiz eta balio handikoa izan.
Era berean, “historikoki emakumeek zientziaren munduari egindako ekarpenak garrantzi handikoak izan diren arren, tamalez lan hori ez da beti behar bezala aitortu”. Beraz, emakume matematikari, biologo eta baita arkeologo handiak “ikusezin” bihurtu dira.
Estereotipoak desmuntatzen
Era berean, gizonek eta emakumeek egindako arkeologiaren artean aldeak daudela uste du. Bada genero-ikuspegi bat ikerketa arkeologikoak gizonen ikuspegitik bideratu dituena, “osatugabeak” direla frogatu diren iraganeko ikuspegiak gailenduz. “Egia esan, orain badakigu emakumeek Historiaurrean ehizatzen zutela, kobazuloak irudikapen bikainekin apaintzen zituztela, dinastien buru zirela, buruzagitzak zituztela…”. Gainera, emakumeak ikertzaile gisa sartzeak ikerketak bideratzeko beste modu bat dakar, orain arte ezezagunak ziren lan eremuak azaleratuz eta, “nola ez, emakumeei eta gizonei buruzko estereotipoak desmuntatuz, eta, horrela, iraganeko ideiekin amaituz”.
Oiasso Museoko koordinatzaile eta erakusketaren komisario Aizpea Goenagak azpimarratu zuenez, “erakusketa honen bidez, Gipuzkoako emakume arkeologoen lanari balioa eman nahi izan diogu, eta aurkitu eta ikertu dituzten altxor arkeologiko horietako batzuk argitara eman. Eta jendeak, erakusketaren bidez, arkeologiari buruz eta gure iraganaz erakusten digunari buruz ikasi ahal izatea, guri horretarako aukera eman digun bezainbeste”.
Erakusketa aurkezpenean Goizane Álvarez, Kultura diputatua; José Antonio Santano, Irungo alkatea; Lourdes Herrasti, Aranzadi Zientzia Elkarteko lehendakariordea, eta Aizpea Goenaga, Oiasso Museoko koordinatzaile eta erakusketaren komisarioa izan ziren.
