Ume eta nerabeek behar den baino askoz lehenago edukitzen dute mugikorra. Adituen ustez, telefonoa edukitzeko gomendatutako adina 16 urte dira, baina 10 eta 14 urte bitarteko haurren % 90ek azken belaunaldiko telefono mugikorra du.
Teknologia guztiek bezala, alde onak eta txarrak ditu. Alde txarren artean ziberjazarpenerako aukera gehiago ematen dituela dago. Biolentzia ez omen da aurrez aurreko harremanetan izaten dena baino handiagoa eta erasotzaileak ere berdinak izaten dira, hau da, gertuko pertsonak. Baina telefonoaren bidez gertatzen den bortizkeriak adingabeei babesteko aukera gutxiago ematen die, telefonoa eskura daukatelako beti.
Andereak-en kanpaina
Durangoko Andereak indarkeria sexistaren aurkako elkarteak haur eta nerabeei zuzendutako prebentzio-kanpaina bat du abian. Indarkeria matxista amaitzeko ideiak islatzen dituzten irudi eta bideoen lehiaketa bat da. Sariak hiru erosketa-txartel izango dira herriko dendetan gastatzeko (150 euroko txartel bat eta 75 euroko beste bi), eta horietako bat Dendak bai merkatarien elkarteak emango du.
20 urtetik beherakoek WhatsApp, Instagram, Youtube eta Snapchat eta TikTok erabiltzen dituzte batez ere, baina kanpaina Instagramen, Facebooken eta Twitterren egingo da, bertan ditu profilak Andereak taldeak eta. Parte hartzea zabalik dago helduentzat, baina ez dute saririk jasoko.
Irudiek Andereak elkartea (@andereakdurango) etiketatu beharko dute Instagramen eta Twitterren, eta (Andereak Elkartea) Facebooken. #AurreEginIndarkeriaMatxistari traola gehituko da. Irudiek modu sinple eta eraginkorrean islatu beharko dute biolentziari aurre egiteko modua, eta hor proposatzen da asmatze lana (lelo bat, irudi bat, objektu bat, mozorro bat, bideo bat erabilita…). Kanpaina urtarrilaren 30ean amaituko da.
Ziberjazarpen motak
Ziberbullyinga gertatzen da adingabe batek beste bat torturatzen, mehatxatzen, umiliatzen edo molestatzen duenean Internet, telefono mugikor, bideokontsola edo beste teknologia batzuen bidez. Ziberbullyinga pertsona baten aurkako jazarpenaren hurrengo urratsa izan daiteke, edo gurasoek eta hezitzaileek nekez antzeman dezaketen hasierako puntua. Arazoa are larriagoa da zifra sendoak ikusita: eurobarometroaren arabera, 6 urteko haurren % 42 sare sozialen batean dago, adin-muga 14 urte izan arren.
Ez erantzun mehatxuei eta blokeatu erasotzen dizuna. Gorde froga gisa balio duten pantaila-harrapaketak eta salatu.
Groominga, edo engatusamendua, adin txikiko baten konfiantza lortzeko heldu batzuek sexu-asebetetzea helburu duten online praktikak dira. Praktika horrek lotura estua du haur-pornografiarekin, pederastiarekin eta sexu-abusuak ekar litzake. Jazarleak adingabeekin sare sozialetan, txat edo bideotxat bidez edo kontaktu-foroen bidez jartzen dira harremanetan. Kasu gehienetan, nortasuna faltsutzen dute adingabearekin elkartzeko.
Ez sartu jaiotza-data edo adina sare sozialetako posta edo perfi helbideetan. Ez gehitu mezularitza-zerbitzuetan aurrez aurre ezagutzen ez duzun inor. Ez hitzordurik egin ezezagunekin familiari jakinarazi gabe. Hitzordua ematen bada, joan konfiantzazko pertsona heldu batekin.
Sextinga sexu motako eduki pertsonalak trukatzea da (argazkiak edo bideoak). Bidalketa hauek bikotekideen artean edo beste pertsona bat limurtzeko egiten dira, baina askotan jende ezezagunarekin harremanetan jartzea da arriskua. Argazki horiek publiko eginda estortsioak arazo psikologiko larriak eragiten dizkio adingabeari.Praktika hori gero eta ohikoagoa da bikotekideen artean, sexualitatea esploratzeko modu berri bat bezala. Sexting seguru batez hitz egiten da, praktika askea denean, baina segurtasuna ez da existitzen, behin irudi bat bidalita haren gaineko kontrola galtzen delako. Eta hartzaileak bere borondatez zabaltzen ez badu ere, sareko biltegiratze-zerbitzua ez da segurua. Guztiek dituzte segurtasun-akatsak.
Ez erakutsi zure aurpegia eta gorputzeko atalak erraz ezagutzeko moduko elementuen bidez, hala nola orbainen eta tatuajeen bidez. Zaindu irudiak hartzen dituzun espazioa, elementu ezagunik ager ez dadin: altzariak, arropa, etab. Begiratu ondo irudiak bidali aurretik. Bidali enkriptatutako argazkiak sarbidea oztopatzeko. Ezabatu irudiak bidali ondoren. Eskatu jasotzen duenari gauza bera egiteko.
