Euskarazko Wikipedian besteen ekarpenak gehien eskertzen dituen 10 pertsonen artean lehen postuan dago. Ez, Maripa Garaizabalek ez du bizitza osoa editatzen eman. Urtebete baino ez darama talde batean. Sailkapeneko bigarrena Kepa Sarasola da, Wikipedian lehen urratsak euskaraz ematen lagundu zigunetako bat. Eta hirugarrena, Marisa Barrena da, Durangoko edizio-talde produktibo eta jatorraren (wikitalde) arima eta Euskal Herriko hainbat herritan (Arratian, Lekeition, Oiartzunen, etab.) sortzen ari diren beste talde batzuena ere bai.
Duela hilabete, Euskarazko Wikipedia 400.000 artikulura iritsi zen. Mugarri hori, Maripak urtebetean egindako 800 biografia baino gehiago egin gabe, ez zen data horretan lortuko, geroxeago baizik, wikimedista bakoitzaren ekarpen baliotsuak batuz.
Elkarrizketa honentan, Maripa Garaizabalen ibilbide labur baina oso emankorra errepasatu nahi dugu, eta egindako lan garrantzitsua eskertu. Eta espero dugu adin guztietako beste pertsona batzuentzako, bereziki erretiratuak-erretirodunentzako, eredu izan dadin, Wikimedia proiektuetan ikas dezaten eta bertan garapen pertsonalerako gune bat ikus dezaten, ezagutza askea lortzen laguntzen duten bitartean.
-Zelan definituko zenuke zeure burua?
-Pertsona arrunta, metodikoa, kuriositatea duena, langilea, aukeratutako bakardadea gustuko duena.
-Zelan heldu zinen Wikipediara?
-Irakaslea izanda, Wikipedian premia handia dagoela konturatuta, jubilatzean denbora apur bat horretan ematea pentsatuta nuen. Lankide izan zuen Marisa Barrenak egunero efemerideak bidaltzen zizkidan eta irakurri egiten nituen. Dinamizatzen duen Durangaldeko wikiemakumeok talderako gonbita egin zidan eta wikikide egin ditut. Taldeak ematen dit bat egitea, indarra, laguntza oztopoen aurrean, ezagutza…
-Noiztik idazten duzu Wikipedian?
-Urtebete. Jubilatu bezperatan hasi nintzen eta genero kontuan, pentsatzen nuen baino askoz alde handiagoa dagoela ikusi dut.
Telebista aurrean, denbora gutxi
-Ikasteko prozesua nolakoa izan zen?
-Emakumezkoak eta gizonezkoak osatzen dugun durangaldeko Wikiemakumeok taldean, batez ere, emakumeen biografiak egiten ditugu, genero arrakala murrizteko helburuaz. Ostiraletan elkartzen gara Udalaren Andragunean. Azaroan jubilatu nintzenean hasi nintzen joaten eta partikularretan legez, Marisa ondoan nuela, editatzen ikasi nuen. Wikikideak ere beti zeuden prest laguntzeko. Etxean ere egiten nuen, hasieran gainbegiratu beharra nuen, astean zehar ere zalantzak argitzeko prest zeuden. Erreferentziak ondo jartzea itzulpenetan kostatu zitzaizkidan gehien, baina orain erraza iruditzen zait.
-Noiz idazten duzu Wikipedian?
-Goizean gustatzen zait, nire denbora da, leku berean, neu bakarrik gela batean, lasai asko kontzentratzeko moduan… Ahal dudan guztietan, astegun zein jaiegun, goizeko 7etatik 10,30etara edo, ekiten diot, buru-belarri, beste lan guztiak alde batera utzita, gero-gerokoak. Egunean zehar be, mobilari esker, hainbat tartetxo aprobetxatzen dut. Bilobak zaintzen nagoenean, amarengana bisitan joaten naizenean, autobusean hara eta hona ibiltzen naizenean… denbora izaten dut informazio bilatzeko, falta diren datuak osatzeko, lankideen lanak begiratzeko, biografia berriak pentsatzeko edo gainbegiratzeko… Gainera, telebista aurrean denbora gutxi ematen dut. Gutxiago irakurtzen dut…
-Wikimedia proiektuetako zer gustatzen zaizu gehien?
-Itzuli egiten dut gehien. Lan mekanikoa da eta erraz egiten dut, tarteka, beste zerbaitetan nabilen bitartean ere egin litekeelako, borradorea behintzat. Editatzeko orduan buru-belarri ibili behar izaten nuen hasieran; orain, ostera, oso mekanikoa egiten zait. Testuetan argazkiak tartekatzea gustatzen zait, batez ere luzeak direnean.
‘Wikilari sindromea’
-‘Wikilari sindromea’ duzula esango zenuke?
-Bai. Ahal dela egunero ekiten diot, nire denbora baita, nire liberazioa… gozatu egiten dut.
-Zer ematen dizu Wikimedia proiektuetan parte hartzeak?
-Euskara eta ezagutzen ez diren emakumeen lana, bizitza bistaratzea.
-Zelan animatzen dituzu familia edo ingurukoak proiektu honetan parte hartzera?
-Berez animatzen dira, pozik ikusten gaituzte eta. Haiek ere ‘kutsatu’ eta gozatu egiten dute, lagunduta, biografia berriak proposatuta, informazioa eskuratuta…
-Zenbat biografia itzuli dituzu orain arte?
-800 bat itzulpen, gehienak gaztelaniatik itzulita. Elia itzultzailea daukagu eta berez-berez egiten da, gainbegiratu egin behar dugu, baina. Hornitzeko edo hobetzeko frantses edo ingelesera jotzen dut.
Biografia berriak, sortutakoak, ostera, 14 baino ez ditut egin. Gehiago sortzen, hau da, Wikipedian ez dauden hainbat emakume esanguratsu bistaratzen saiatu behar dut aurrerantzean, horretarako astia eta lasaitasun handiagoa behar da. Baina, uste dut hemendik aurrera, biloba guztiak eskolan egonda -eta gaixotzen ez badira – denbora gehiago izango dudala.
Hobetzen ere lan handia dago egiteko. 120 biografia hobetu ditut, baina meritoa Marisa Barrenak du egunero efemerideei esker bistaratzen baititu emakumeak eta aukeraketa horretan zirriborroan daudenak zerrendatu. Nire lana erraza eta interesgarria da, pertsona horri buruzko informazio gehiago topatu. Sortzea bezalakoa da, baina ni neu erosoago sentitzen naiz, amaitzen dudanean – egia esan, inoiz ez da biografia bat amaitzen – amaitutzat ematen dudanean, zegoen baino hobeto edo osatuago dagoelakoan nago eta.
“Borondatez egiten dugu”
-Urtebetean zaude euskarazko Wikipediako genero arrakala murrizten. Prozesu horretan, zer da pozgarriena zuretzat?
-Jende askok ulertzen ez badu ere, borondatez egiten dugula. Emakumeen presentzia txikia (biografia kopurutan, informazio kopurutan…) dagoela eta euskarazko Wikipedian alde handia dagoela eta, gure lanarekin alde hori murrizten ari dela ikustea. Hala ere lan itzela dugu egiteko. Lehentasuna, Wikipedian ez dauden emakumeak bistaratzea delakoan nago.
-Biografiaren bat?
-Hasiera-hasieran egunkarian bere izena irakurri eta itzuli nuen Madrileko Francisca de Pedraza, Alcala de Henaresen jaioa eta etxekoandrea. 1624an, ezkontza banaketa lortu zuen lehen emakume espainiarra izan zen. Biografia gure historia – sarritan oraindik ere isilean edo ezkutuan dagoena – ezagutzeko bidea dela. Ruth Brito kanariar triatletak Gasteizen emakume taldeetan entrenatzaile egiten duen lanak. Edo azkenetako bat, Asun Ibarrondo, etxe ondoan jaiotakoa eta Madrilen Gastronomia saria emango ziotela eta, informazioa batu eta bere nondik norakoaren berri dugu, bestela, idatzi gabe, galduta geldi zitekeena.
-Zer botatzen duzu faltan?
-Durangaldeko Wikiemakumeok taldekak sortu dituen biografiak gaztelaniaz, katalanez edo galizieraz itzuli gabe egotea, hau da, egin diren biografia berriak euskaraz baino ez egotea, lanak, egindako biografiak, erraz batean biderkatu beharrean, galdu egiten ditugu. Indarra galtzen ari gara.
(Mentxu Ramilo Araujo Wikimedia Españako presidenteordea eta WikiEmakumeok erakundeko dinamizatzailea da)
